De Vos
1994. Ik moest nog 16 jaar worden. Van onze leekracht Nederlands, Mevr. Henno, hadden we de opdracht gekregen om per drie een toegewezen scène uit “Van den Vos Reynaerde” te dramatiseren. Eerlijkheidshalve moet ik toegeven dat ik nog maar één van mijn medespelers herinner, maar ik weet wel nog dat wij het lot van Tybeert de kater moesten tot leven brengen. Ik herinner me zelfs dat we op een namiddag bij een klasgenoot thuis het scenario gingen uitwerken. De rol van Reynaert werd aan mij toebedeeld. Met een bescheiden gamma aan attributen gaf ik voor het eerst gestalte aan de legendarische vos. Ik droeg een zorro-masker om de clandestiene schalkse aard van Reynaert te symboliseren en een 10mm Smith & Wesson 1006 halfautomatisch BB gun waarmee ik de onfortuinlijke Tybeert, gevangen in de strik, zou verwonden. Niet helemaal zoals ‘Willem die Madocke maecte’ het allemaal schreef, maar close enough.
Reynaert kruiste een aantal jaren later opnieuw mijn pad. Toen ik in het jaar 2000, onder invloed van mijn peers, een selectie instuurde voor de poëziewedstrijd van de hogeschool waar ik studeerde. Alle deelnemers moesten hun werk onder pseudoniem insturen. Ik ging voor het potserige neo-romantische Reinaert Goudhoven. Reinaert eindigde 3de in de gedichtenwedstrijd en leverde me in ieder geval een mooie stapel bloemlezingen op.
Fast forward naar mijn eerste werkjaren op school. Collega’s waren enthousiast over een nieuw online-platform dat Facebook heette. De intellectueel in mij besloot om afkeurend te staan ten opzichte van die nieuwe media die volgens mij vriendschappen zou uithollen en wildvreemden zou binnenhalen in ons privéleven - Oh, how times have changed -. Ik besloot om de proef op de som te nemen en een vals profiel aan te maken om aan mijn collega’s te bewijzen dat zij hun virtuele ‘vriendenkring’ arbitrair samenstelden. Opnieuw had ik een pseudoniem nodig. Enter Stephen (Jazz) Renard. Schalkse Reynaert stak alweer de kop op. (Het experiment was een succes trouwens. Heel wat collega’s accepteerden het vriendschapsverzoek zonder ooit te weten wie die mysterieuze nieuwe vriend was.)
Omdat ik de afgelopen jaren opnieuw meer ging schrijven, besloot ik om deze persoonlijke blog te (her-)lanceren. Omdat de meeste van die posts een pseudo-therapeutisch doel hebben om mijn verwensingen te kanaliseren kreeg het ook die de naam: For Fox’ Sake.
Nu die vossenstaart al zo vaak mijn pad gekruist heeft, kan ik me hem evengoed helemaal eigen maken. Deel maken van wie ik pretendeer te zijn. Machiavelli onderstreepte in zijn “Il Principe” het belang van de vos in ieder van ons. “De leeuw kan niet regeren als hij niet ten dele vos is.”
Vulpes vulpes, de vos, wordt omschreven als een solitaire jager. Een opportunist die waar mogelijk aan overkill doet. Hij is mensenschuw en laat zich niet domesticeren. Er werden bij wilde vossen 28 verschillende geluiden geregistreerd waarmee hij communiceert en hij beheerst een gevarieerde lichaamstaal. De vos houdt zich overdag schuil in zijn burcht. ’s Nachts gaat hij op jacht. Hoewel hij een geduchte jager is, is de vos ook een populaire jachttroffee.
In fabels en verhalen wordt de vos reeds sinds de Oudheid steevast afgeschilderd als slim en sluw. Hij maakt gebruik van de zwakheden van anderen om ze te bedriegen en te misleiden en heeft daar over het algemeen veel succes mee. Hij wekt daarnaast bewondering door zijn slimheid en is meestal vrolijk en zorgeloos. Denk maar aan de fabels van Aisopos en de middeleeuwse verhalen over Reynaart de Vos of de fabel van de La Fontaine over de Raaf en de Vos.
Schrander. Succesvol. Vrolijk. Zorgeloos. Tikkeltje opportunistisch. Dolend. Solitair. I’ll take it. Hij is het ultieme fabeldier. De vlucht in het bos van de Romantiek. Al die verhalen brengen ons naadloos naar de ganzenveer.
De ganzenveer
De ganzenveer of penna werd op het einde van de 7de eeuw
geïntroduceerd als schrijfpen en werd pas in het begin van de 19de
eeuw door de metalen pen verdrongen. Ze werd het meest populaire inkthoudend
schrijfgerief en verving de oudere kras-
en rietpennen. De ganzenveer staat dus symbool voor het opschrijven van 12
eeuwen aan verhalen en bronnen. Daarmee combineert het twee van mijn grote
passies. Literatuur en geschiedenis. De ganzenveer staat symbool voor de
historische waarde van woorden op papier te zetten. Ze is gebruikt voor het
schrijven van brieven en poëzie. Voor het optekenen van manuscripten en verluchten
van miniaturen. De ganzenveer is Shakepeare en Erasmus. Hart en Hoofd. De
ganzenveer is een instrument en een wapen. Het is een werktuig en kunstwerk.
Zij vertelt ons fabels. Zij leert ons lyriek. Zij is liefde en rouw. Schoonheid
en tragiek.
Voor zo lang ik me kan herinneren, ben ik gefascineerd geweest door verhalen en al in de lagere school keek ik uit naar de opstel-opdrachten. In verhalen zit een wereld vervat. Verhalen zijn onze kijk op onze realiteit en onze vlucht uit onze banaliteit. Van zijn vroegste samenlevingsvormen creëerde de mens het verhaal. De haard. De vuurplaats waarrond mensen zich verzamelden om zich te verwarmen en beschermen en waar van in het begin de kracht van het verhaal werd geboren. De mythe. Taal is de dochter van het geheugen. Volgens de oude Grieken was het Mnemosyne (het Geheugen), de Titanide, die de mensen het woord en de taal schonk. Bij haar verwekte oppergod Zeus negen dochters. De muzen. De muzen brachten de mensen lyriek, retorica, geschiedenis, epiek, liederen en hymnes, filosofie, tragedie en komedie, en poëzie. Al het mooiste dat de taal ons kon bieden. “The arts are daughters of memory, the recollection of what it is to be alive.” dixit Stephen Fry. De man die als geen ander de waarde, de kracht en de schoonheid van taal predikt. Onze taal en onze verhalen maakten ons mens en in zijn verhalen greep de mens naar wat er buiten zijn bereik lag: “Ah, but a man’s reach should exceed his grasp or what’s a heaven for?” dichtte Robert Browning. Alleen in onze taal ligt onze oneindigheid en onsterfelijkheid vervat. Grenzeloos. Oeverloos. De ganzenveer meer dan 1000 jaar ons instrument om die oeverloze schoonheid te vatten.
